دارالعرفان ایران میزبان مسافران/تجربه هوای چهارفصل در اردستان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-‌علیرضا صفاری فر: شهرستان اردستان به دلیل وجود آثار تاریخی و فرهنگی همچون مسجد جامع و قنات دوطبقه بی نظیری که در دل خود جای داده، هر ساله میزبان مسافران نوروزی و گردشگران داخلی و خارجی است.

برخی مورخان این شهر را زادگاه کاوه آهنگر دانسته‌اند و همچنین احداث قنات دو طبقه «مون» که یکی از عجایب سیستم آبرسانی در ایران قدیم به‌شمار می‌آید به کاوه آهنگر نسبت داده می‌شود.

اردستان به عنوان یک شهرستان ترانزیتی، شمال و جنوب کشور را به یکدیگر وصل می‌کند و بر این اساس در طول ایام سال و به ویژه ایان نوروز، میزبان مسافرانی است که برای استراحت و بازدید آثار بی‌نظیر تاریخی به این شهر وارد شوند.

جاذبه‌های طبیعی دارالعرفان ایران

در این شهرستان، بالغ بر ۷۰۰ عارف شناسایی شده است که نام و محل زندگی ۴۶۰ نفر از آنها در جلد چهارم کتاب «اردستان در گذر تاریخ» ذکر شده و همین کتاب نیز منبع مهمی برای آشنایی گردشگران با اردستان است و شاید بر همین مبنا به دلیل وجود عرفای بزرگی در عصر ایلخانی و تیموری لقب دارالعرفان ایران به اردستان داده می‌شود.

با توجه به اینکه دو سوم شمال شهرستان اردستان را کویر و یک سوم را کوهستان تشکیل داده است، این شهرستان به چهارفصل معروف است و جاذبه‌های طبیعی بی بدیلی در طول سال در بخش بخش این شهرستان قابل مشاهده و کشف برای گردشگران و طبیعت دوستان است.

دریاچه نمک، شن‌های روان و انبارها نیز محیطی کاملاً متفاوت برای شهرنشینان و طبیعت گران ایجاد می‌کند و از سوی دیگر نیمه جنوبی شهرستان با دارا بودن منطقه کوهستانی با آب و هوای معتدل و خنک از اواسط بهار تا اواخر تابستان پذیرای گردشگران خارجی و داخلی است از سویی دریاچه نمک، شن‌های روان و انبارها نیز محیطی کاملاً متفاوت برای شهرنشینان و طبیعت گران ایجاد می‌کند و از سوی دیگر نیمه جنوبی شهرستان با دارا بودن منطقه کوهستانی با آب و هوای معتدل و خنک از اواسط بهار تا اواخر تابستان پذیرای گردشگران خارجی و داخلی است.

همچنین آثار تاریخی متعدد در پهنای دشت و کوهستان مانند مناره‌ها، بادگیرها، مقابر و کاروانسراها بهترین سکونت‌گاه و تفرجگاه در دل آن طبیعت است، چشمه‌های فصلی و درختان کهن، سیل بندها و سدهای خاکی، دریاچه‌های طبیعی و مصنوعی و آبشارها و قنوات آسمان صاف و بدون غبار شهرستان بهترین موقعیت برای گروه‌های ستاره شناسی و علاقه مندان آماتور و حرفه‌ای به نجوم است.

قنوات اردستان، الگوی عبور از شرایط کم آبی

آنچه در شهرستان اردستان بسیار چشمگیر است وجود قنوات بی نظیری است که موجب شده مشکل کم آبی در بخش کشاورزی و گردشگری در دل کویر مرکزی ایران کمتر احساس شودبه نوعی که در دل کویر مرکزی ایران با یک باغ شهر روبرو هستیم قنات‌هایی مانند قنات ارونه، قنات گرم زواره، قنات مهاباد، قنات دو طبقه مون است که فضای سبز و سطح زیر کشت این منطقه کویری را بالا برده است و می‌تواند الگویی برای مسئولان امروز استان اصفهان و گوشه و کنار کشور در شرایط حاد کم آبی باشد.

در ادامه به معرفی بخشی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان می‌پردازیم:

مسجد جامع اردستان

مسجد جامع اردستان بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است؛ معمار بنا استاد محمود اصفهانی بوده و در مرکز محله محال اردستان واقع شده است.

این مسجد از کهن‌ترین مساجد ایران است و به عنوان نخستین مسجد دوطبقه تاریخ اسلام و دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام شناخته می‌شود که در دوره سلجوقی ایجاد شده است.

این مسجد قبلاً آتشکده یا معبد بوده‌است و هلاکوی مغول در قرن هفتم هجری قمری به قتل و غارت ساکنان شهر پرداخت و آن را به صورت نیمه ویران درآورد؛ باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مرکزی (میانسرا)، شبستان‌های ستون دار در چهار سمت حیاط، دیوار خشتی محصورکننده و سر در بوده‌است.

«مون»، تنها قنات دو طبقه جهان

قنات مون یک قنات دوطبقه است که در هر طبقه آن آبی مستقل جریان دارد به گونه‌ای که آب هیچ‌یک به دیگری نفوذ نمی‌کند؛ این اثر شاهکار به عنوان عجیب‌ترین و تنها قنات دو طبقه جهان در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ در اجلاسیه استانبول ترکیه به عنوان بیستمین اثر ایران به ثبت جهانی رسید.

قنات دو طبقه‌ای اردستان از نمونه کارهای جالب علم مهندسی در قدیم است که برای کاوش و حفر آن مقنیان ورزیده شرایطی اقلیمی را در نظر گرفته‌اند.

این قنات سه و نیم تا چهار کیلومتر طول دارد و عمق مادر چاه ان ۳۱ متر است دارای ۳۰ میله می‌باشد و مقدار آبدهی آن ۶۰ لیتر در ثانیه است و و آب آشامیدنی حدود ۲۰۰ نفر از اهالی محله مون اردستان را تأمین می‌کند.

درباره کاخ سرهنگ آباد

کوشک یا کاخ سرهنگ‌آباد در روستایی به همین نام از توابع دهستان سفلای زوار، در ۷۶ کیلومتری شرق اردستان از شهرستان‌های استان اصفهان قرار دارد. کوشک سرهنگ آباد توسط سهام السلطنه عرب عامری در حدود سال ۱۲۹۹ قمری مصادف با دوره ناصرالدین شاه قاجار برای پذیرایی از شاهزاده‌های قاجاری ساخته شده است.

این کاخ با گچ‌بری های بی نظیر دارای سقف‌های چوبی و تزئینات سنگی شبیه عالی‌قاپو و چهل‌ستون است. آیینه‌کاری‌های مجموعه و نقاشی‌های موجود و نقش چوب‌ها از منبت و معرق تا تراش سنگ‌های کاخ به صورت عالی در بنا استفاده شده است

عمارت چهل ستون سرهنگ آباد، زیباترین کاخ تاریخی کویر باقی مانده از دوران قاجار است و هدف از ساخت آن که مشتمل بر یک کوشک و شکارگاه است، بیشتر جنبه تفرجگاهی بوده است. این کاخ با گچ‌بری های بی نظیر دارای سقف‌های چوبی و تزئینات سنگی شبیه عالی‌قاپو و چهل‌ستون است. آیینه‌کاری‌های مجموعه و نقاشی‌های موجود و نقش چوب‌ها از منبت و معرق تا تراش سنگ‌های کاخ به صورت عالی در بنا استفاده شده است.

سرهنگ آباد دارای ۲۰ ستون سنگی است و سه ایوان جنوبی، شرقی و غربی این بنای با شکوه با نمای سنگی زیبا به ترتیب مشرف به رودخانه و چمنزار و کوهستان است.

سقف‌ها با استفاده از تیرک‌های چوبی که دارای روکش فلزی هستند پوشانده شده و حجاری‌هایی نیز بر روی سنگ‌های مرمر این مجموعه به یادگار مانده است. شاه‌نشین مجموعه تاریخی سرهنگ‌آباد در سه طبقه احداث شده و در ایوان جنوبی آن نیز یک استخر بزرگ با پوشش فلزی احداث شده است. این کاخ شامل تالار کاخ با ترکیبی از سازه‌های خشتی، آجری و چوبی و تزئینات نقاشی، آیینه‌کاری و نقاشی پشت شیشه و قراول‌خانه، حمام، برج‌های دیده‌بانی، اصطبل، آسیاب است.

تنها سقف کاخ و شاه‌نشین دارای پوشش فلزی است و دیگر بخش‌های عمارت از خشت ساخته شده که به‌دلیل همین پوشش فلزی نیز مجموعه کاخ نسبت به دیگر بخش‌ها سالم مانده است. عمارت سرهنگ‌آباد دارای دو بادگیر قرینه است که یکی از آنها که به عنوان تنها بادگیر مدور شناخته می‌شود که به‌طور کامل تخریب شده است.

مقبره امیر اویس معروف به سنگ سفید: از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی است که در سال ۹۲۰ هجری قمری کشته شده است؛ در محل مقبره، سنگ مزار امیر اویس شامل سنگ قبر عمودی و افقی واقع شده که در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد محسوب می‌شود.

این آرامگاه که با آجرهای بسیار بزرگ ساخته شده و بر روی تپه‌ای از خاک رس که ارتفاع آن از سطح جاده غربی در حدود ۵ متر بالاتر است قرار دارد و در گوشه شمال غربی کشتزارهای دشت «محال» اردستان واقع شده است.

خانه شهید مدرس در سرابه کچو: شهید مجلس در روستای سرابه در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی اردستان در خانه‌ای مذهبی متولد شده است و گردشگران در سفر خود به اردستان می‌توانند از محل اقامت این شهید مجلس بازدید کنند.

راه سنگی و رونق گردشگری در اردستان

از سویی وجود راه‌های کهن قدیمی مانند راه سنگی نشان از رونق گردشگری در این شهرستان از گذشته‌های دور دارد، موضوعی که نیازمند بازآفرینی توسط مسئولان است و از سوی دیگر ۸۰ هزار هکتار جنگل تاغزار که از شرق به غرب کشیده شده، با تراکم مناسب و وجود تپه ماهورها، کلوتها، نمک زارها یکی از جاذبه‌های منطقه کویر شهرستان اردستان است.

سکوت و آسمانی شفاف در اردستان موقعیت را برای علاقه مندان به رصد ستارگان فراهم کرده و همچنین وجود کوه‌های متعدد که از شرق به غرب امتداد دارد زیستگاه مناسبی برای حیات وحش آماده کرده است.